reflectie78(1-2).vp

en de heilige. Ik ben de vrouw en de maagd....” Verderop in dit opmerkelijke blad lezen wij: “Ik ben zonder zonden en de wor- tel van de zonde ontstaat in mij." Geen geschrift geeft beter het karakter van dit fascinerende oerbeeld weer dan het raadselach- tige “Donder, volmaakte Geest”. In heel zijn oudheid is het ver- bazend modern, ja eigenlijk van alle tijden. De aard van de Persona is makkelijker te begrijpen. Perso- na heette het masker dat acteurs in de antieke Griekse theaters droegen om een karakter uit te beelden. Wij doen niet anders. Om ons heen kijkend ontwaren we allerlei types, die hun rol tot in de perfectie proberen vorm te geven. Maar ‘s avonds bij de televisie of op de rand van het bed leggen de rechter, de ge- neesheer, de dominee en de notaris hun plechtstatige decorum af. Niets onderscheidt hen dan meer van de vuilnisman, de havenwerker of de bouwvakker. De maatschappij is een groot theater vol acteurs in een verdraaid ingewikkeld rollenspel. Gewoonlijk krijgen wij de medemens zelden in zijn of haar ware gedaante te zien, maar alleen in de rol(len) die de per- soon in de maatschappelijke arena te vertolken heeft. In de religie gaat het erom al die ego’s te ontmaskeren. De ziel inte- resseert zich uitsluitend in de ware aard en niet in de vermom- mingen waarin wij ons doorgaans vertonen. Dit brengt ons bij de Oude Wijze, een innerlijke leraar die verschijnt in de gestalte van Jezus, van Merlijn, van Osiris en zelfs van Sint Nicolaas. De geliefde goedheiligman uit het Zuid-Turkse Myra belichaamt op onorthodoxe manier de oude wijze Heer, wiens goede gaven bestemd zijn voor de groeien- de ziel. Wij ontmoeten hem vooral in dromen, in sprookjes en mythen, maar zeker in de religies. Boeddha, Krishna, Shiwa, Confucius en Lao Tze, maar ook Ahoera Mazda, Mohammed en Jezus treden uit de heilige ruimten van de kosmische Waar- heid naar buiten als de Oude Wijze, die onderricht, helpt en geeft. De confrontatie met hem brengt ons verder in het leven, schenkt ons wijsheid en helpt ons door vele moeilijkheden heen. Deze Oude Wijze wijst ons de weg naar het waarachtige Zelf, het hogere Zelf, dat gelijk te stellen is met de geopen- baarde God. Het verhoudt zich tot God als het Indische Atma tot de oppergod Brahma. Ook nu weer komt de eer van het duiden aan Jung toe. Hij noemt het Zelf de totaliteit van de mens. Terwijl het ego be- grensd en sterfelijk is, daar is het Zelf onbegrensd en dus on- eindig en eeuwig. “Het Zelf”, schrijft Jung, “is niet alleen het middelpunt, maar ook de totale omvang van het bewustzijn en het onbewuste, het is het centrum van onze totaliteit, zoals het ego het centrum van het bewustzijn is.” Hij noemt het Zelf het doel van het leven, en dus moeten wij het in al zijn facetten leren kennen en in ons opnemen. Aangezien het Zelf alle andere archetypen omvat, zullen wij eerst de energie van al die andere archetypen moeten leren kennen en aanvaarden om ze te kunnen omvormen tot waar ze uit zijn opgerezen: het Zelf. Eens zal het ego oplossen in het Zelf. Dan zal het tijdelijke verdwijnen in het eeuwige. Dat is het doel van alle religies. Vandaar ook dat religies ons niet alleen het ideaalbeeld van een god- heid, maar ook het afzichtelijke kwaad zo onomkeerbaar voor ogen stellen. Wij dienen dat kwaad te leren kennen en te ontmaskeren. Pas dan kunnen we de positieve energie ervan opnemen in ons Zelf. Daarom zijn wij Boeddhist, Hindoe, Moslim of Christen. Daar- om ook beleven wij in onze kerken de liturgieën, waaruit de grote ar- chetypen stuk voor stuk verrijzen. Johan Pameijer (Amsterdam, 1930) is priester in de Vrij-Katholieke Kerk en werkzaam in de kerkgemeente Raalte. Tot 1991 combineerde hij het priester- schap met zijn beroep als kunst- redacteur bij een regionaal dagblad. Van zijn hand verschenen diverse boeken, waarvan een overzicht elders in dit blad. * * * 11 Reflectie 1 (1-2) september 2004 Anugraha - Textielschilderij van Madelon van Oyen