Reflectie 10(4) 2013 winter.vp

Anbeek een eerste aanzet tot een vernieuwde ervaringstheologie. Daarmee licht ze ook haar theologische en filosofische visie achter ‘De berg van de ziel’ (Christa Anbeek & Ada de Jong) waarvan een be- spreking verscheen in het voorjaarsnummer. Dit boek, ‘Aan de heide- nen overgeleverd’, is een bewerkte versie van Anbeeks inaugurele rede. Dr. Crista Anbeek is Universitair hoofddocent existentiële en le- vensbeschouwelijke reflectievaardigheden & Themaleider Humanistie- ke begeleidings- en coachingstudies, aan de Universiteit voor Huma- nistiek te Utrecht. Holkje van der Veer: Verlangen als antwoord. Mijn weg met de Do- minicaanse traditie, Ten Have 2013 . Holkje van der Veer, een vrijge- vochten Amsterdamse, studeert in de jaren tachtig aan de sociale aca- demie in Kampen. Ze loopt stage in het dominicanenklooster in Zwolle, waar ze veel inspiratie vindt. Ze wil graag deel uitmaken van de domi- nicaanse gemeenschap. In 1996 treedt ze toe als dominicanes. In dit boek vertelt ze over verlangen naar God en verbinding met anderen, haar strijd met een ernstige aandoening én over het gedachtegoed van Dominicus, dat ook heel actueel passend is in deze tijd. Wim Kops: De geheimen van het licht, Een weg naar inzichten in de raadselen van het leven, Christofoor 2013 , Wim Kops ontdekte dat deze levensgeheimen een innige samenhang vertonen met de ge- heimen van het licht. Het licht dat ons aan de ene kant zo vertrouwd is heeft anderzijds iets buitengewoon mysterieus. Herman van Erp, Hegel, Boom 2013. Dit voorjaar verscheen bij Uit- geverij Boom de vertaling van Hegels hoofdwerk, ‘Fenomenologie van de geest’. Hegel-kenner Herman van Erp introduceert de lezer in de denkwereld van Hegel. Waar gaat het bij deze filosoof om en wat is de betekenis van noties als ‘geest’? Na aanschaf van deze toegankelijke inleiding staat niets lezing van Hegels meesterwerk nog in de weg. George Wilhelm Friedich Hegel, Fenomenologie van de geest, Boom 2013 . Het verschijnen van de ‘Fenomenologie van de geest’ is dé gebeurtenis van de Maand van de Filosofie 2013. Hegels hoofd- werk uit 1807 is nu eindelijk integraal beschikbaar in een uitmuntende vertaling. Het boek is bewierookt en vervloekt, maar niemand betwist dat het een van de belangrijkste werken is in de westerse filosofie. Kenneth Gukier & Viktor Mayer-Schönberger: De big data revolu- tie Hoe de data-explosie al onze vragen gaat beantwoorden, Ma- ven Publishing 2013 . Viktor Mayer-Schönberger, hoogleraar aan het Oxford Internet Institute en Kenneth Cukier, dé big data-journalist van The Economist, bundelden hun krachten om de gevolgen van deze big data-revolutie voor het eerst duidelijk in kaart te brengen. Op meesle- pende wijze beschrijven ze waarom juist Google het best in staat is het verloop van een griepvirus te voorspellen en hoe Twitter kan ‘zien’ wie de verkiezingen gaat winnen. Jonathan Black: De heilige geschiedenis, Het verhaal volgens engelen, mystici en andere bovennatuurlijke wezens, Servire janu- ari 2014 . In ‘De heilige geschiedenis’ wijst Jonathan Black ons op de betrokkenheid van engelen in mythen, folklore en religieuze testamen- ten. Black schreef eerder, volgens critici de culthit, ‘De geheime ge- schiedenis van de wereld’, de vermoedelijke bron van Dan Brown’s ‘De Da Vinci Code’. Hans Moolenburgh: U kunt veel meer dan u denkt, Wat u zelf kunt doen om uw kind gezond te houden . In ruim vijftig jaar artsenpraktijk heeft dr. Hans Moolenburgh de klachten van kinderen zien verande- ren. Waar vroeger wonden en ‘standaard’-kinderziekten het beeld be- paalden, hebben in de loop der jaren welvaartsziekten de overhand gekregen: leukemie, suikerziekten, een breed scala aan allergieën, voedselintoleranties, hyperactiviteit en autisme. Aan de hand van tien- tallen praktijkvoorbeelden laat dr. Moolenburgh zien dat het tijd wordt om verder te kijken dan de symptomen en de oorzaken aan te pakken. Juist de goedbedoelde vaccinaties blijken niet zelden grote schade in een kind aan te richten. Yvonne van den Berg: De viool van mijn moeder. Autobiografi- sche roman over een Nederlandse familie met een oorlogsverle- den, Sijthoff 2013 . In de wereld van de jonge Else is een loodzwaar geheim: haar moeder komt uit een NSB -gezin. Terwijl ze opgroeit, wordt de onuitgesproken spanning tussen haar en haar moeder steeds groter. Else zoekt haar toevlucht in klassieke muziek en haar dwars- fluit. Dan vindt ze een oude, verwaarloosde viool op zolder. Die moet van haar moeder zijn, maar waarom speelt zij niet meer? Vele jaren later heeft Else pas de moed om het verleden van haar fa- milie te onderzoeken. En pas wanneer haar moeder overleden is, vindt ze begrip en rust. * * * DE ZOON Fragment uit: “Het Heilige” door Rudolf Otto ‘Kennis a-priori is niet die, welke elke ieder redelijk wezen heeft (dat zou ‘aangeboren’ kennis zijn), maar die iedereen hebben kan. Hogere kennis a-priori is er een, die iedereen heb- ben kan, die men, zoals de ervaring aantoont, niet in zich zelf heeft, maar die ‘opgeroepen’ wordt door anderen, hoger be- gaafden. De algemene ‘aanleg’ is hier louter het vermogen van ontvankelijkheid en een principe van beoordeling, en niet het eigen zelfstandige werk van de betreffende kennis. Zo’n scheppin vindt alleen plaats bij de ‘begaafden’. ‘Begaafdheid’ is echter een hogere fase, een versterking van de algemene aanleg en ze onderscheidt zich van deze niet gradueel maar ook kwalitatief. Dat is duidelijk waar te nemen in de kunst. Wat hier onder de massa slechts ontvankelijkheid, beleven en beoordelen door ontwikkelde smaak is, dat keert op het niveau van de kunstenaars terug als uitvinding, schepping, composi- tie, zelfstandige geniale productiviteit. En deze hogere trap en kracht van de muzikale aanleg die dáár slechts vatbaarheid voor muzikale ontroeringen, híer echter het vermogen tot mu- zikaal produceren en openbaren is, is klaarblijkelijk geen lou- ter gradueel verschil. Precies zo ligt het nu ook op het terrein van het religieuze ge- voel, het religieuze ervaren, het ontstaan ervan en de openba- ring. Voor de meeste mensen is ook hier de ‘aanleg’ enkel en alleen als ontvankelijkheid voorhanden, dat wil zeggen als mogelijkheid om door religie ontroerd te worden en als het vermogen om zelf en vrij de dingen te leren kennen en beoor- delen. Dat betekent dus: algemene aanleg is de ‘geest’ maar dan in de vorm van het testimonium spiritus (geestelijke getui- genis). En ook dit slechts, ubi ipsi visum fuit (waar hij wil). Het hogere vermogen en niveau echter, onafleidbaar uit de eerste fase van de loutere ontvankelijkheid, is hier de profeet, dat wil zeggen degene, die de geest als het vermogen van de ‘innerlijke stem’ en als het vermogen der divinatie en, door middel van beide, als religieuze productiekracht bezit. Boven dit niveau van de profeet laat zich dan een nog hogere, derde denken en verwachten, weer onafleidbaar uit de tweede, net als de tweede het was uit de eerste: die van hem, die ener- zijds de geest in volheid bezit en die anderzijds tegelijk zelf in persoon en werk wordt tot het voorwerp van de divinatie van het heilige, dat in de verschijning treedt. Deze is meer dan profeet – Hij is de Zoon.’ Rudolf Otto, Het Heilige, over de buitenredelijke kant van het goddelij- ke. (Berlijn, 1917) – Abraxas, Amsterdam, 2002. p 143, 244. * * * * 30 Reflectie 10(4), winter 2013