Reflectie 10(4) 2013 winter.vp

GOD ... ENKEL LICHT Column Aat-Lambèrt de Kwant De stralende zon is mijn hart Elke bloem lacht mij toe Hoe groen, hoe fris groeit dit alles Hoe koel waait de wind Vrede is in elke stap Vrede maakt onze eindeloze weg tot pure blijdschap (Tinh Thuy) Deze dagen moet ik vaak denken aan een oud gezang waar- mee ik als kind vertrouwd was. Ik ben niet kerkelijk meer, althans niet in traditionele zin, en dat ik lid ben van de Vrij-Katholieke Kerk zegt al genoeg. Maar nu ik als freelancer even met wat hobbels voor opdrach- ten geconfronteerd wordt, komt dat lied uit mijn jeugd steeds bovendrijven: “God, enkel licht…” De overige regels zal ik u besparen, omdat het daar weer over die vermaledijde zonde gaat: “God als licht voor wiens gezicht niets zuiver wordt bevonden…” Nou, daar kan ik niets meer mee. Ook niet met het begrip ‘zonde’. Wat mij daarover geleerd werd was stom en pas echt zondig. Een mooie uitleg door Osho over zonde is daarentegen: “Wist je dat de oorspronkelijke betekenis van het woord ‘zonde’ ‘missen’ is? Het stamt van een wortel die ‘iets missen’ betekent. Zonde heeft niets te maken met wat je doet, het heeft iets te maken met wat je mist. Gewone mensen zijn zondaren omdat ze meditatie missen, monniken zijn zondaren omdat ze de liefde missen. Beide zijn schuldig, dat zijn ze werkelijk.” Nee, ik wil het niet hebben over zonde. Wel over Licht. Licht, waarover in vrijwel alle religies wordt gesproken zonder te weten waar het vandaan komt. Religies zijn vaak als verdonkerd goud dat alleen door de glans van het Licht weer kan gaan stralen. In de kerkelijke traditie is er toch ook dat oude, in feite gnostisch getinte lied: “Morgenglans der eeuwigheid, licht aan ‘t eeuwig Licht onttogen, stel ons deze ochtendtijd uwe heerlijkheid voor ogen, en verdrijf door uwe macht onze nacht!” Ergens is er dus een diep en oud “weten” van dat Licht, zo is uit dit lied te lezen. Een esoterisch weten waarvoor dogma’s in de plaats kwamen. Maar als dogma’s in de plaats komen van licht, ontstaat er bevroren denken. Toch blijft in veel culturen het licht een symbool voor het goddelijke. Zo wordt God volgens de yogawetenschap en de zes filosofische richtingen binnen het hindoeïsme voorgesteld als energie ofwel licht, maar dan nog alleen als een licht buiten ons terwijl wij zelf licht zijn. Zweverig? Een oude Turkse mythe vertelt van de tijd dat we nog Licht- wezens waren, maar we zijn ons steeds meer gaan verdichten tot wie we nu zijn. We zijn zelf als dat verdonkerde goud waarover een dikke laag stof ligt. Om meer in harmonie met ons innerlijk is het goed om ons zoveel mogelijk op dat (innerlijke) licht te blijven richten. Bepaalde feesten in o.a. christendom en Hindoeïsme herin- neren ons hieraan. Van oorsprong is ons kerstfeest ook een feest van het licht. Door de vele kaarsen, symbool van het Licht, en kerstbomen, symbool van het onvergankelijke, sym- bool van het nieuwe leven, proberen we het donker te verdrij- ven en onbewust wellicht ook ons innerlijke licht te ontsteken. De donkere dagen straks maken plaats voor lichtere dagen. Het licht wil ook ons innerlijke leven verlichten, maar jammer genoeg is deze esoterische betekenis van Kerst nagenoeg ver- loren gegaan. De kerstviering heeft zijn wortels in de Midwintervierin- gen. Er werd gevierd dat de omkering van de donkere koude, donkere winterdagen was voltrokken en dat de geboorte van het zonnelicht, met de belofte van groei, bloei en oogsten in het vooruitzicht, had plaatsgevonden. De versierde kerstbo- men en andere symbolen stammen uit deze culturen waarin boze en kwade geesten werden gevreesd. De oude christelijke kerkvaders beseften heel goed dat deze oeroude (in hun ogen heidense) viering nooit kon worden weggewerkt zonder er een vervangende betekenis aan zou moeten worden gegeven. Dus staken zij het midwinterfeest in een nieuw christelijk jasje. Oude wijn in nieuwe zakken. Het begrip ‘Geboorte van het Licht’ werd gerelateerd aan de wortels van hun eigen christelijke geloof, waardoor de oe- roude betekenis verloren ging, maar de geboorte van het Licht werd nog in veel culturen gevierd. Helaas werd in het christendom de eigen ervaring van het lichtfeest vervangen door een licht-gebeurtenis buiten de mens te projecteren; het kreeg een christelijk sausje. Stel je de angst eens voor in oude tijden zonder het licht van lampen. Een tijd van angst voor duistere geesten en trol- len, ijskoud winterweer, honger en ziekten. Maar, de midwin- ter werd gekenmerkt door hoop, verwachtingen, opluchting dat men deze duistere wintertijd had overleefd. Mensen be- leefden heel fysiek dat na elke duistere periode het (zonne) Licht opnieuw geboren zou worden. Op de winterzonnewende kunnen we de betekenis op een innerlijk niveau beleven. Het Hindoefeest Divali, ook wel bekend als lichtjesfeest, wordt symbolisch bedoeld als ’de overwinning van het goede over het kwade’. Het is één van de belangrijkste feesten in het hindoeïsme. Voor Divali en Kerst geldt: vier het bewust, wees verlicht van binnen en buiten. Divali herinnert ons hier ook aan. Divali is het feest van vreugde en licht. Licht geeft levens- vreugde, geluk en voorspoed. Door het aansteken van een rij lichtjes bestrijden we de duisternis buiten. Het is ook een mooie gelegenheid om eens na te gaan hoe dat bij onszelf van binnen zit. Zouden we eigenlijk het hele jaar door moeten doen, maar het is goed dat een feest als Divali en Kerst je daar even bij doet stilstaan. Licht Het houdt me deze dagen veel bezig. En we komen ook steeds meer te weten over het effect van licht en kleur op onze ge- zondheid. We weten al van mensen met mystieke ervaringen en een bijna-doodervaring, over de belangrijke functie die Licht heeft tijdens hun ervaring. Ze hebben overweldigende 3 Reflectie 10(4), winter 2013