15(2)18

Reflectie jaargang ı5 nummer 2, zomer 20ı8 13 Dit eerste boek van de in 2016 overleden Willem Herman Melles (1928–2016) schetst onder meer hoe de (grote) godsdiensten hebben bijgedragen aan de erbarmelijke staat waarin de wereld zich bevindt. Gevoe- lige thema’s zoals het ontstaan van de jodenhaat, de lust naar macht, witwaspraktijken in de kerk en het ongebreidelde consumentisme worden hierbij niet geschuwd. Een bewogen leven Melles was een kwart eeuw predikant en pastor en werk- te na zijn gedwongen vertrek uit de kerk 28 jaar als psychotherapeut. Tussen deze twee beroepen bevindt zich een breukvlak¸een gevolg van een andere ontmoe- ting: halverwege zijn leven kwam hij zichzelf tegen. Deze confrontatie was nodig en had tot gevolg dat hij zijn eigen schaduwkant onder ogen moest zien en onontkoombare waarheden niet langer kon ontkennen. Nog voor zijn vijftigste moest hij een ingrijpende be- slissing nemen die vèrstrekkende gevolgen hadden. Zijn huwelijk eindigde in een scheiding, waardoor zijn gezin uiteenviel en hij een nieuwe relatie begon. Zijn kerkelijke gemeente kon dit niet accepteren, dus Melles stond op straat. Als godsdienstleraar moest hij in zijn onderhoud voorzien en daarnaast volgde hij een opleiding tot psychotherapeut en begon met zijn nieu- we status een vrijgevestigde praktijk, waarin hij drie decennia werkzaam was. Hij begon steeds meer te merken hoe hij van de kerk en geloof vervreemd raak- te, maar kon na zijn zeventigste weer ‘ God ’ zeggen. Uiteindelijk bood een geestelijke ontmoeting met het werk van de joodse verlichtingsfilosoof Spinoza zijn eerste houvast. ‘ Door hem kon ik weer ‘God’ zeggen, al was Spinoza’s God een heel andere dan die ik als gereformeerd theoloog had leren kennen. ’ Ook kwam hij in aanraking met de filosofie van Nietszche. Hoewel deze hem nog verder van zijn gereformeerde huis wegvoerde, vormde zich gaandeweg een levensvisie waarbij zijn denken en voelen rust vonden. Ook werd hij beïnvloed door schrij- vers en spirituele leraren als Etty Hillesum, Eckhart Tolle en (kwantumfysicus) Amit Goswami, alsmede door de vele heftige gesprekken met zijn vrouw Joke. Over de inhoud: Er valt nog veel meer te zeggen over zijn verdere ont- wikkeling, die ik hier weergeef om zijn boek in een kader te plaatsen. In zijn inleiding zegt Melles te besef- fen dat er veel mensen met geloofs- en zingevingsvra- gen bezig zijn, die niet meer uit de voeten kunnen met het christelijk geloof; maar die met het badwater van de oude vertrouwde opvattingen toch het kind, de kern van de religie, niet willen wegooien. ‘ Ik weet ook dat er mensen zijn die de kerk in hun jonge jaren de rug hebben toe- gekeerd, maar die nu, in hun tweede levenshelft, weer zin­ gevingsvragen gaan stellen .’ Met dit opmerkelijke en mooie boek wilde Willem Melles verder bijdragen aan die mensen hun innerlijke transformatie. Lezing van dit 220 bladzijden tellende boek laat de lezer niet onberoerd, waarmee het doel van Melles wellicht is bereikt. Vandaar deze uitvoerige levensbeschrijving. Over de inhoud: De wereld is in onbalans. Het kwaad regeert, en ook de godsdiensten lijken deweg kwijt te zijn. Godwil demens- heid uit haar helse staat redden met Zijn ‘Heilsplan’. Lucifer bekritiseert dit plan, wordt om die reden door God de hemel uitgegooid en belandt vervolgens op Aarde. Hij vindt daar overtuigende argumenten die zijn kritiek op God ondersteunen. God is ondertussen Zelf tot het inzicht gekomen dat de leerstellingen van religies mislukte pogingen zijn om het goddelijke Mysterie te verwoorden. Als gevolg hier- van trekt Hij zelfs zijn Eigen bestaan in twijfel, met alle gevolgen van dien... Wat betekent dit voor de mensen op Aarde? Totale ontwrichting? Of gloort er toch nog licht? Dit boek schetst onder meer hoe godsdiensten hebben bijgedragen aan de erbarmelijke staat waarin de wereld zich bevindt. Gevoelige thema's als het ontstaan van de jodenhaat, de lust naar macht, witwaspraktijken in de kerk en het ongebreidelde consumentisme worden hierbij niet geschuwd. Het boek eindigt met een positieve visie op de toekomst: als wij de moed hebben om ‘ uit ons eigen verhaal te stappen ’, kunnen wij ontwaken uit onze huidige staat van zijn en in verbinding treden met het ware mysterie dat ten grondslag ligt aan het leven. Zo ontstaat de nieuwe mens, die in staat zal zijn de hemel op Aarde te creëren. ● De opheffing van de hemel Over de bijdragen van godsdiensten aan de huidige erbarmelijke staat van de wereld Reflectie kwartaalboek Aat-Lambèrt de Kwant Boekinformatie: De opheffing van de hemel Schrijver: Willem Melles Verschenen: bij uitgeverij Bewust Zijn, november 2016. Uitgave: paperback van 220 blz.; isbn: 978-94-92066-20-6