refl7(2) zomer 2010-rechtstreeks.vp

Column Aat de Kwant Komt een BDE’er bij dominee De eeuw van de ervaring In deze tijd van individualisering speelt de persoonlijke (en spirituele) ervaring van mensen een steeds belangrijker rol. Kijk maar eens naar die programma’s waarin de emotie een belangrijk onderdeel vormt. Emotie-tv heet dat. De hausse aan probleemprogramma’s op televisie maakt dat ‘Korrelatie’ het in de loop der jaren steeds drukker heeft gekregen. Waar ooit Koos Postema met zijn ‘Groot Uur U’ baanbrekend werk verrichtte door het zichtbaar maken van persoonlijke problemen, gaat er nu geen dag voorbij of er is wel een tv-programma dat kijkers naar ‘Korrelatie’ doet bellen, zo meldde de Volkskrant vorig jaar al. Korrelatiebaas D. Huijbregts wees er in dit artikel op, dat door televisie alles bespreekbaar is geworden. Er bestaan eigenlijk amper meer taboes. Mensen komen van alles vertellen, in die bekentenissensfeer bestaan er vrijwel geen grenzen meer. Voor veel mensen geldt dat het open en bloot vertellen over een privéprobleem gelijk staat aan de legitimatie van dat pro- bleem. Als je je probleem op tv vertelt, dan ben je iemand, dan wordt jouw exclusiviteit daarmee onderstreept. Datzelfde gevoel van legitimatie geldt voor veel kijkers. Dankzij een tv-programma is jouw probleem een erkend pro- bleem. Juist het persoonlijke verhaal, en daar is bij veel van die programma’s steeds meer de nadruk op komen te liggen, roept herkenning op. Veel kijkers merken dan dat ze niet de enige zijn die met een bepaald probleem worstelen en als dat gevoel er eenmaal is, is die drempel om er met iemand over te praten niet meer zo hoog.” Het is de ervaring die telt Nu is het nog maar de vraag of we zo blij moeten zijn met die emotie-tv waarnaar ik soms met kromme tenen en plaatsver- vangende schaamte zit te kijken. Door de actieve meditaties die ik nu beoefen, word ik meer en meer met emoties geconfronteerd, met verborgen emoties die zowel privé (relaties) als in andere situaties veel invloed hadden. Vanuit de Bhagavad Gita weet ik wel dat gevoelens komen en ook weer gaan, maar toch … moest ik pijnlijke les- sen leren. Vaak stond ik voor het dilemma: of ik mijn emoties tot uitdrukking moest brengen of ze moest onderdrukken, met het risico mijzelf schade te berokkenen. Extravert als ik ben, koos ik voor het eerste en dat was niet altijd even makkelijk: voor mijzelf niet en voor de anderen niet. Voor mij zijn het steeds meer de ervaringen in dit leven die mij vormen en leiden en ik sta daarin niet alleen. Er tekent zich een duidelijke trend af; het is steeds meer de ervaring die telt. Het is niet voor niets dat kerken leeg lopen. Waar volgens de theoloog Kuitert “mensen ongeneeslijk reli- gieus zijn”, blijkt in de praktijk dat mensen niet veel meer hebben met kerkelijke rituelen en ceremoniën. Niet dat ze geen rituelen meer willen, maar ze organiseren die voortaan liever zelf, zoals bij begrafenissen, waar “pastors” en anderen die daar wat van weten, op afroep of freelance-basis die van een spiritueel sausje voorzien. En kinderen die op school wor- den geconfronteerd met de dood van een klasgenootje, organi- seren ook iets wat op een ritueel lijkt, om daarmee uiting te geven aan hun verdriet. Hoe dan ook, we krijgen wel meer met spiritualiteit, maar minder met de georganiseerde religies en Kerken. Het is de er- varing die telt. Het gaat in het leven niet om het denken en praten over iets: nee, het gaat om het zelf ervaren. Het gaat niet om het maken van gedichten over de liefde en om het be- zingen van de liefde, wat we zo vaak doen, maar om de essen- tie om de liefde zelf te beleven. Ik beweer niet dat religies passé zijn, maar de tendens is onmiskenbaar: Kerken zijn op hun retour; het samen “kerkje spelen” gaat over. De nieuwe spirituele zoeker, de nieuwe mens, is degene die op zoek gaat naar het onbekende, naar God, naar zijn werkelijke zelf, the God within. Het zijn ook de dalen en diepten, waar velen vandaag doorheen gaan, die leiden tot ingrijpende innerlijke verande- ringen. In mijn omgeving maak ik nogal wat (ook jonge) men- sen mee die door een depressie heen gaan om die daarna en te- gelijk als een soort inwijdingsweg te ervaren, hoewel ik liever spreek over een ervaringsweg. Na zo’n periode staan ze net als mensen met een bijna- doodervaring heel anders in het leven; hechten minder aan car- rière en status, geven hun baan eraan en gaan totaal andere dingen doen. Sommigen spreken van “lichtervaringen”, al dan niet tijdens of na een (actieve) meditatie. Zij hebben geen priester of dominee meer nodig om het goddelijke te bereiken, net zo min een BDE’r die nodig heeft. De spirituele ervaring past in de trend van de spirituele in- dividualisering Komt een vrouw met een BDE bij de dominee en vertelt over haar ervaring. Zegt dominee: “Staat niet in mijn Bijbel”. Vrouw teleurgesteld naar huis, maar kwam met mensen van Stichting Merkawah in contact. Dominee blijft alleen achter met zijn stukgelezen Bijbeltje die hij eigenlijk niet goed leest en alleen dat leest wat hem zoal uitkomt. Deed m’n vader ook. Las voor uit de Bijbel. “Zonen weest uw vader gehoorzaam.” Wat hij wijselijk oversloeg, was wat er ook stond: “Gij vaders, tergt u zonen niet.” Dominee vond het maar niks dat zijn gemeentelid iets had ervaren zonder dat hij daarbij betrokken was geweest. Hij had er nooit over gepreekt en er ook nooit met haar over gespro- ken. Dominee had ervoor gestudeerd om mensen de weg naar God te wijzen. De BDE’ster had er niet voor geleerd, maar kwam door haar BDE naar eigen goddelijkheid; kreeg het als een goddelijk cadeau, zoals ze dat zelf zegt. Maar volgens de Rooms-Katholieke leer is het zelfs een doodzonde om te denken dat je God kunt ervaren zonder tus- 9 Reflectie 7(2) zomer 2010