Reflectie 8(1) voorjaar 2011.vp

CD-KLASSIEK Aat-Lambèrt de Kwant Trauermusik van Johan Ludwig Bach en een boek over de cello- suites van J.S.Bach . Een heel bijzondere cd deze keer, die me steeds weer op de herhaal- toets deed drukken. Johan Ludwig Bach (1677-1731) was als oudste zoon een telg (en tijdgenoot) van de muzikale Bach-familie. Hij schreef zijn Trauermusik in opdracht van Herzog Ernst von Meiningen die het stuk voor zijn eigen rouwdienst bestemd had. Prachtige muziek in een bijzonder mooie en overtuigende uitvoering. De ”Trauermusik” van Johann Lud- wig Bach geldt als de meest ambitieuze compositie van deze helaas min of meer vergeten Duitse componist, die werd geboren in de buurt van Eisenach. In Meiningen werkte hij als hofmusicus cantor en kapel- meester. Vandaar de bijnaam: de ”Meininger Bach”. Hij schreef een vrij groot aantal vocale werken en vrij veel orkestmuziek die echter vrijwel volledig verloren is gegaan. Dat zijn vocale muziek toch kon overleven, is voor een belangrijk deel te da- nken aan Johann Sebastian Bach, die in 1726 in Leipzig naast twee missen ook achttien cantates van Johann Ludwig opvoerde. Op 24 no- vember 1724 stierf hertog Ernst Ludwig von Sachsen-Meiningen, die al jong bezig met het maken van geestelijke poëzie. Zo schreef hij twee volledige jaargangen cantateteksten, die ook door onder anderen J. S. Bach zijn gebruikt. Ook was deze hertog al in zijn jonge jaren met zijn eigen dood bezig. Hij koos een lijktekst, schreef een begrafenispreek en dichtte een lied dat ten grondslag moest liggen aan de ”Trauer- musik” en tijdens zijn begrafenis moest worden gespeeld. In november 1724 kreeg Johann Ludwig Bach, destijds hofkapel- meester van Ernst Ludwig, de opdracht die begrafenismuziek te schrij- ven. Diens ”Trauermusik”, een dubbelkorig werk, werd het grootste en meest ambitieuze stuk dat Johann Ludwig schreef. Een onbekende auteur maakte van het lied van Ernst Ludwig een driedelig libretto. In het eerste deel wordt het leven beschreven als een kerker waarin de ziel gevangenzit; bij de dood worden de kettingen losgemaakt. In deel twee stijgt de ziel op tot aan de hemelpoort en in het derde deel klinkt het dankbare lied van de ziel die in de hemelse heerlijkheid is opgenomen. Muziek van een haast onaardse schoonheid die mij als Bach- liefhebber diep heeft geraakt! Op deze cd van Harmonia Mundi vertolken het RIAS Kammerchor en twee orkesten van de Akademie für Alte Musik Berlin onder leiding van Hans-Christoph Rademann deze ontroerende begra- fenismuziek van Johann Ludwig Bach. Als solisten treden Anna Prohas- ka (sopraan), Ivonne Fuchs (alt), Maximilian Schmitt (tenor) en Andreas Wolf (bas) op. Trauermusik – Johann Ludwig Bach; RIAS Kammerchor, Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. Hans-Christoph Rademann. Harmonia Mundi (HMC 902080); € 16,99 Boek over Bachs cellosuites. Als Bach-liefhebber, heb ik het boek “De cellosuites Bach, Pablo Ca- sals en de speurtocht naar een meesterwerk, van Eric Siblin(1), met de spreekwoordelijke rooie oren gelezen. Als popmuziekrecensent raakte Eric Siblin op een dag min of meer per ongeluk verzeild bij een uitvoering van de cellosuites van Johann Se- bastian Bach. Heel merkwaardig dat juist hij zo geraakt werd door deze muziek. Zijn “bekering: was de op- maat tot een zoektocht die drie eeu- wen mysterie, intrige, politiek en hartstocht omvat. “De cellosuites” zijn eigenlijk drie verhalen die kun- stig verweven zijn: het eerste ver- haal betreft het verloren manuscript van Bachs suites; het tweede volgt Pablo Casals, de wereldberoemde cellist die aan het eind van de ne- gentiende eeuw, de suites, die zo ongeveer vergeten waren, ontdekte, Hij oefende ze eindeloos en maakte ze in de jaren dertig van de vorige eeuw bij een groot publiek bijzonder geliefd. In het derde deel be- schrijft Siblin zijn fascinatie voor de suites in de eenentwintigste eeuw. Zijn ontloken liefde voor deze muziek bracht hem naar Barcelona en naar een herenhuis in België, naar archieven en festivals waar hij ge- sprekken had met onder anderen de Nederlandse cellisten Anner Bijlsma en Pieter Wispelwey. Hij neemt zelfs celloles om het mysterie van Bachs muziek te doorgronden. Het resulteerde tot het prachtig geschreven boek “De cellosuites.” Als er weer meer belangstelling gaat komen voor de Bach-suites is dat danken aan Silbins fascinerende meeslepende schrijfstijl. Uitg. De Bezige bij 2011. * * * Reflectie 8(1) voorjaar 2011 33 En toch Ik heb veel oud geluk zien gaan, veranderd terug zien komen. Het leven blijkt niet stil te staan, dringt alsmaar in driftig stromen. Naast kleine vreugden staat verdriet, de natuur veroorzaakt rampen, ik ben, deels, stukgebroken riet, blijf mij aan het leven klampen. En toch: ik ben pas weer verhuisd, tref ook hier goede buren, ook hier een zachte wind die suist door bomen en langs muren. Ook hier: lichtjaren er oud licht schijnt door mijn ruiten binnen. Ik, stof van sterren, opgericht, kan leven en beminnen. (Theo van Reen)