U weet dat wij in onze Kerk drie grote feestdagen hebben ter ere van de Engelen, van de drie grote Aartsengelen: Michaël, Raphaël en Gabriël. Elk van deze feestdagen krijgt nog een extra accent, doordat op deze dagen het speciale Graduale en de Praefatio voor de Engelen wordt gezongen.

In een Vrij Katholiek (54e Jaargang nummer 4) schrijft priester Louis van Hoogenhuyze: "Wat het feest van St. Michaël precies betekent is niet gemakkelijk te begrijpen", en hij haalt dan aan wat prof. Van der Stok hierover schreef in zijn brochure: "Hemelse Machten achter het Kerkelijk Jaar", waarin dit beschreven werd als "Één van de belangrijkste kerkelijke feesten in het komende tijdperk". Volgens prof. Van der Stok verschijnt namelijk op 29 september van ieder jaar de Heilige Michaël als Boodschapper van de Allerhoogste op aarde en vervult deze met zijn heerlijkheid en met de glans van de krachten die achter Hem staan. Hij roept de gehele schepping en al zijn wezens op tot een machtig gebeuren van reiniging en rechtstelling.

De verborgenheden van het Koninkrijk Gods worden aan diegenen die buiten staan in gelijkenissen gegeven; dat is voor diegenen die ziende niet zien en horende niet verstaan. Voor u echter, die naar wij hopen, binnen willen zijn, moeten wij tussen de regels van de Heilige Schrift door lezen, wat het Mysterie daarachter ons te verstaan geeft. Want zo wordt er reeds heel duidelijk in het begin van het Oude Testament gerept over het bestaan van deze engelen.

In Gen. 3:24 wordt namelijk gezegd: "Jahwe God verjoeg de mens uit de tuin en aan de oostkant van de tuin van Eden plaatste Hij de Kerubs (cherubijnen) en de vlam van het wentelend zwaard, dat het symbool is van het cyclisch openbarings-gebeuren, om de weg naar de boom van het leven te bewaren.

U ziet hier dus geenszins een ontkenning van het bestaan van deze engelen. Wat de verschillende andere scheppingsverhalen uit andere godsdiensten, in de vorm van mythen zien en zeggen, is eigenlijk hetzelfde. Er is een begin dat vrijwel niet beschreven kan worden met menselijke woorden. Het is au dela de la raison, het gaat boven de rede uit.

Dan ontwaren wij een elementaire, donkere of koude Oermacht: water, aarde en ijs. Daaruit rijzen lichtende, hemelse machten op. De machten vertonen zich in menselijke gedaanten, als goden, als engelen of deva's.

Er ontstaat strijd tussen de oude en de jonge goden en de jonge goden zegevieren. Dit laatste is juist het essentiële van geheel het evolutieproces in het cyclisch openbarings-gebeuren van: ontstaan, bestaan en vergaan. Wij zien dit terug in het natuurlijke gebeuren, dat in onze Kerk gesymboliseerd wordt in ons Kerkelijk Jaar. Het oude moet verdwijnen om plaats te maken voor het nieuwe.

En in de gehele heilsgeschiedenis is de evoluërende Macht de Aartsengel Michaël. Michaël betekent in het hebreeuws: "Die is gelijk God". Hij is de machtige vorst der heirscharen, de "grote engelenvorst" (Dan. 10:15 en 21; 21:1), de vertegenwoordiger en beschermer van Israël vgl. Apok. 12:7; de aanvoerder van de engelen in de strijd tegen satan. Op de icoon wordt hij verbeeld als drakendoder.

De Heilige Schrift en de gehele kerkelijke traditie spreken vaak over de engelen, die dan "boodschappers" worden genoemd, van het Grieks "angelos" dat boodschapper of bode betekent en waarvan het woord "engel" dan ook is afgeleid.

Dit aspect komt heel sterk naar voren bij de Aartsengel Gabriël door de boodschap die hij brengt aan Maria over de toekomstige geboorte van Haar Zoon, de Christus. Veelal worden de engelen verbeeld met een bazuin als attribuut, omdat zij hiermee als het ware de boodschap verkondigen.

Zo staat er ook in Apok. 8:2: "Ik zag de zeven engelen, die voor Gods aangezicht staan en hun werden zeven trompetten gegeven". De trompetten (in de Oude Statenvertaling, die ik persoonlijk vaak mooier vind als liturgische taal, wordt gesproken over "bazuinen"), kondigen in de Bijbel vaak de gebeurtenissen aan, die betrekking hebben op het laatste oordeel: Jes. 27:23; Joël 2:1; Mt. 24:31;1 Kor.15:52;1 Tess 4:16. U weet dat die zeven engelen voor Gods aangezicht in onze Kerk vertegenwoordigd worden door de zeven hoofdaltaarkaarsen.

Er bestaat een zuidrussische icoon uit ca. 1800 van de Aartsengel Michaël als "Heraut van het Laatste Oordeel". Op een gevleugeld vurig paard rijdt Michaël over de ruïnen van deze wereld. In zijn linkerhand houdt hij het Evangelieboek en een wierookvat (symbool van het Woord Gods en onze gebeden) en in zijn rechterhand een lange bazuin, waarmede hij het laatste oordeel aankondigt.

Ergens onder een Athos-icoon van de H. Michaël stond het volgende gebed: "Heilige Aartsengel Michaël! Verdedig ons in de strijd opdat wij niet te gronde gaan bij het schrikkelijk oordeel, maar de Eeuwige Vreugde deelachtig mogen worden met u en alle heiligen, verenigd met God".

Zo bestaat er ook een icoon uit ca. 1700 van de Aartsengel Michaël. Hij staat hier statig en waardig met diep doordringende ogen, in de rechterhand een zwaard. Het is alsof wij meebeleven hetgeen beschreven wordt in Joz. 5:13-15, over de val van Jericho. Toen Jozua zich in de omgeving van Jericho bevond, zag hij plotseling een man voor zich staan, met een getrokken zwaard in de hand. Hij ging op hem af en vroeg: "Bent u een van ons of een van de vijand?" De man antwoordde: "Geen van beide; ik ben de aanvoerder van het leger van Jahwe. Daarom ben ik gekomen".

Merkwaardig is, hoe hier de dualiteit in het geopenbaarde bestaan wordt afgewezen, door het antwoord "geen van beide", een dualiteit welke uitsluitend veroorzaakt wordt door en in ons bewustzijn, aangezien dat alleen kan functioneren door deze dualiteit.

Toen wierp Jozua zich vol eerbied ter aarde en vroeg: "Wat komt mijn Heer zijn dienaar zeggen?" De aanvoerder van het leger van Jahwe antwoordde: "Doe uw sandalen uit, want de plaats waar gij staat is heilig". En Jozua deed het. Die verschijning overtuigde Jozua van Gods hulp. Het is als het ware een erkenning van het Mysterie.

In zijn linkerhand heeft Michaël een diskos gehad - een klein gedeelte is zichtbaar - waarop het Christosmonogram heeft gestaan. Michaël is de machtige vorst der hemelse heirscharen, de evoluërende macht in de heilsgeschiedenis en hij is de aanvoerder van de engelen in de strijd tegen satan.

Wat zegt ons dit? Teneinde dit te illustreren, herinner ik mij dat in de Vrij Katholiek van ca. l960 een afbeelding heeft gestaan van een modern beeld van St. Michaël in de Domkerk te Ulm. Hij wordt hier weergegeven als een machtige rechtopstaande figuur, in de linkerhand een schild, en in de rechterhand een zwaard. Verder zijn de slagpennen van de vleugels eveneens als zwaarden afgebeeld. Hij staat op een aardbol waaromheen gestrengeld een slang. Het onderschrift is genomen uit Ps. 103:20 en luidt: "Looft den Heer, gij zijn engelen, sterke strijders, volvoerend zijn woord, gij die zijn bevelen moogt horen" (Willibrord vertaling).

Deze zelfde tekst zingen wij in het Engelengraduale, maar dan in de Oude Statenvertaling: "Looft den Heer al zijn Eng'len, gij krachtige helden; die Zijn Woord doet, gehoorzamend de stem Zijnes woorden".

In dit beeld zie ik duidelijk weergegeven het doel van ’s mensen leven op deze aarde, het doel van de zich herhalende incarnaties op aarde met de aardbol als symbool. Dat doel wordt duidelijk weergegeven door de Heilige Schrift. Hij wordt namelijk uitgedreven uit de paradijselijke toestand van onbewuste volmaaktheid, om te komen tot bewustwording van het onvolmaakte, dat is in de satanische wereld, om daardoor weer op te stijgen in de volheid der tijden en te evolueren tot bewustwording van de volmaaktheid van de paradijselijke toestand. Dat vertelt ons ook de parabel van de verloren zoon.

Dit evolutieproces wordt gesymboliseerd door de Uroboros, de slang die zijn eigen staart in de bek houdt of ook wel van de draak, die het involutieproces vertegenwoordigt, de satanische machten dus, maar die noodzakelijk zijn voor dit proces van groei tot bewustwording.

En nu is het grote werk van St. Michaël om de mens uiteindelijk te doen bewust worden van de Eenheid van het Al of met andere woorden om deze draak te doden.

Daarom vrienden, wanneer wij ons bewust worden van het wezenlijke van dit proces, dan kunnen wij daaraan ook meewerken, meewerken in dit goddelijke proces dat geleid wordt door de Engelenscharen, onder leiding van de grote Aartsengel, de Heilige Michaël.