Er is een grote rijkdom aan symbolen en diepe betekenissen ten aanzien van het wezen van kerstmis en de gebruiken die door de tijden daaromheen zijn ontstaan. In het feest van de rijzende zon in december ligt een diepe mystieke achtergrond van de van de rijzende geestelijke zon in de mens. De grot, de zuivere vorm, de maagdelijke moeder en het heilige kind, de stilte en de innerlijke hiërarchieën, zijn zinnebeelden en achtergronden voor de geestelijke transformatie en inwijding die daarin wordt uitgedrukt. In deze symbolen en in het vieren van het feest van het licht der wereld, verlaten wij de tijd van het waakbewustzijn en treden in de heilige tijd en komen in aanraking met de "duur", benaderen het mysterie in illo tempore, ab origine zoals Mircea Eliade schitterend uitwerkt. Zo kunnen wij het scheppende evenwicht, de spontane creatie in ons innerlijk meevieren en ons gehele wezen laten doorstralen en hieraan gestalte geven.

Het scheppende evenwicht
In de noordelijke streken van bijvoorbeeld Scandinavië krijgt op een heel bijzondere wijze het evenwicht in de natuur gestalte. De kringloop van de jaargetijden vormt zich in de verlenging van de dag na een periode van steeds langer durende nacht en omgekeerd. De geboorte van het nieuwe licht is een fysieke realiteit die in de noordelijke streken ingrijpt op een wijze die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Vanuit de langdurende nacht begint de schemering als drager van de belofte van het nieuwe leven aan de horizon te gloren. Het is begrijpelijk waarom in deze streken in deze tijd van het jaar het lichtfeest plaatsheeft. Echter ook in Egypte en in het oude Perzië was december de maand waarin het lichtfeest zijn diepe natuurlijke en mystieke achtergronden had.

In het scheppende evenwicht dat in de natuur aan ons wordt geopenbaard, kunnen wij eveneens de innerlijke natuur en het mystieke lichtfeest benaderen. De duisternis, de volstrekte terugtrekking van elke dynamiek, de stilte van de witte kou, en de voortdurende nacht die in de noordelijke streken gedurende de wintertijd heerst, geeft ons de aanraking met de zuivere voorwaarden van de geboorte. De vormen zijn gereduceerd tot de oersubstantie, ieder op het specifieke niveau. Ze zijn opgenomen in het voortdurend regenererende beginsel van de Grote Moeder, de Anima Mundi.

De kringloop van de natuur heeft in de winterrust de sluimer als van een maagdelijke vorm, in de substantie waarin de uiteindelijke vorm die daaruit zal gaan ontstaan in het voorjaar als belofte, als idee bestaat. De maagdelijke moeder is de grondslag. Dit is te vergelijken met de zuivere vorm van een kristal. Rein en transparant ontstaat de schone structuur uit een wonderlijk archetype, een oerbeeld. In de periode van inkeer trekt de vorm zich terug in de bron van alle vorm om vervuld van het nieuwe oerbeeld te sluimeren in de koestering van de grote moeder, wachtend op de nieuwe impuls, de nieuwe dynamiek van groei en ontplooiing.

De verhouding tussen beweging en rust, tussen zomer en winter, licht en duister is in de natuur de zichtbare scheppende voorwaarde. Het scheppende evenwicht waarin de gehele geopenbaarde kosmos bestaat, draagt alle ontplooiing en de gehele evolutie. En juist een moment als het zonnekeerpunt in de winter, het punt van de rijzende zon, is een machtig evenwichtspunt. Een daad van scheppend evenwicht, waarbij de opeenvolging van alle gebeurtenissen in harmonie op elkaar afgestemd is en zo tot de nieuwe expansie leidt. De rust in de aarde schept de voorwaarde voor de nieuwe groei in het zonlicht. Het zuivere kleed van de sneeuw beschermt en is de reine voorwaarde voor de nieuwe geboorte.

De natuur is de drager van het mysterie van het scheppende evenwicht en draagt in zich van oudsher dat beginsel dat wij met kerst in onze innerlijke natuur activeren. De gloed van het pasgeboren licht is het perfecte zinnebeeld voor de innerlijke evolutie van al het bewustzijn. De symbolenrijkdom van de zichtbare natuur kan een inspiratiebron zijn en ons leiden tot onze spirituele morgenstond. Door met de visie van de mysticus de verbindingen te leggen en in alles het ene grote Leven te weten en er mee te versmelten, worden de symbolen in ons functionerende krachten.

Zuivere vorm
Door de beelden van de maagdelijke moeder en het zuivere kind, die in het kerstmysterie een essentiële rol vervullen, worden wij gevoerd naar aanzichten van ons eigen innerlijk. Zoals in de natuur de stilte, de witte schoonheid van de sneeuw en de rust en terugtrekking in moeder aarde aspecten zijn van de inkeer en de zuivering, zo zijn deze aanzichten op de innerlijke gebieden van onze natuur eveneens van toepassing. De stilte die door de wereld van gebroken tijd en ruimte heen dringt doordat wij ons kunnen schakelen aan de "Heilige Tijd" krijgt zo gestalte. Rond deze tijd is de stilte in het heilige geboorteoord een scheppende voorwaarde. Het is de plaats en het heiligdom waaraan wij in ons innerlijk gestalte geven door de verwardheid van ons denken terug te brengen tot de Diepte. Zoals de stilte in de uiterlijke natuur een essentiële voorwaarde is voor groei, zo is dit eveneens in onze innerlijke natuur het geval. Het beeld van de maagdelijke moeder die geboorte zal geven aan het nieuwe leven zal, wil het kerstmysterie in ons wezen plaatsvinden, in ons innerlijk moeten bestaan. Rijk zijn de aspecten van de Moeder, Anima Mundi, Akasha, de Kosmische Ziel waarin onze menselijke vorm en structuur in elk aanzicht gefundeerd is. Wanneer wij ons kunnen reinigen en verbinden met dit fundament van de Diepte waarin alles wordt gesublimeerd in de oerstructuur, waarin elke vorm wordt gereinigd en bevestigd in de schoonheid en zuiverheid die zelfs het mooiste kristal overtreft, ontstaat de voorwaarde voor de nieuwe geboorte.

De stilte en de zuivere vorm in ons wezen ontstaan wanneer wij ons openstellen voor het wonder van het leven. Eerbied is de sleutel die toegang geeft tot de "Diepte", de zuivere verbinding in de reine vorm. Eerbied spreekt uit alle onderdelen van het kerstmysterie. Het is in ons die houding waarbij ons voelen uitgaat naar de wereld in een zuivere aanschakeling. Eerbied is de kracht die in ons denken de kracht van de intuïtie losmaakt en tilt boven het dagelijkse naar een holistisch denken. Eerbied is de brug die onze hogere aard verbindt met ons bewustzijn en de deugden van sympathie, mededogen, en offering doet ontstaan die wij als mensen, als enig wezen in de gehele kosmos tot aanzijn kunnen brengen. Het is de machtige stroom die ons fundeert in de oervoorwaarden van groei – de grote moeder - en ons gereedmaakt voor de ontplooiing in de dynamiek van het vuur van de geestelijke zon.

Een open denken, zuiver en vrij, zoals in alle instructies voor geestelijke groei aan de orde wordt gesteld, is eveneens hier een primaire voorwaarde. De eerbied voegt een extra dimensie toe, doet de zuiverheid een diepte krijgen die de heiligheid van het vernieuwende leven, the Divine Presence, zoals prof. Van der Stok het noemde, die met Kerst zo dicht bij ons bewustzijn komt, ervaarbaar doet zijn.

De zuivere vorm is in diepste wezen de heiligheid van het leven. De heiligheid van het lichaam is daar onlosmakelijk mee verbonden. Het kerstmysterie verwijst ook hiernaar. Het jonge leven krijgt gestalte in de zuivere vorm, de heilige vorm, rein en vrij van alle onzuiverheden. Het zuivere kind in ons is de staat van reinheid waarbij het mogelijk wordt het Heilig Kind, the Divine Child, geboren te laten worden.

Inwijding en de mystieke geboorte
Aan de horizon van het mystieke kerstfeest straalt de Ster van Inwijding. De machtige gloed van de inwijding heeft zijn weerkaatsing op veel niveaus en in veel aspecten. Het maakt de rijkdom aan betekenis van de inwijding mooi en vaak zo tastbaar. Op verschillende manieren kunnen wij dit benaderen en steeds, afhankelijk van ons bevattingsvermogen, is onze microkosmos doortrokken van de werkzaamheid van de macrokosmos. In de geboorte van het Christusbeginsel wordt een eerste stap van een mens van licht zichtbaar. De Drie Koningen kunnen gezien worden als leden van de Witte Broederschap die de kandidaat verwelkomen en begeleiden bij deze stap. De ster is het teken van de Ene inwijder. Deze lichtmens stapt op het pad tot het realiseren van het "zoonschap", een aanduiding die in de mysterietraditie duidt op het verwerven van geestelijke bevrijding en bewuste eenwording met het inwonende goddelijke. Het stadium wordt bereikt waarop de mens "in de wereld, maar niet van de wereld" is. Dit is de grote stap in de evolutie waarbij een nieuw begin wordt gemaakt. De plechtige eed van de gehele toewijding aan en het werken voor het welzijn van de wereld kenmerkt deze stap. De eeuwenoude woorden die in de traditie van het christendom gelezen worden gedurende de Kerst: "Want een kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven en de heerschappij is op Zijn schouder", gelden letterlijk voor de neofiet van de eerste inwijding. Door toe te treden in de gelederen van hen die op het pad van zuivering en verlichting staan, wordt de verantwoordelijkheid voor het welzijn van de wereld op een bijzondere wijze gedragen. De ster van de inwijding straalt boven de mens die in zijn leven dit keerpunt bereikt, die de queeste op een nieuwe wijze voortzet en die geboren wordt in de gemeenschap van hen die reeds hun "gewaden" wit gewassen hebben.

Het inwijdingsmysterie herhaalt zich op steeds verder reikende punten, het kerstmysterie is tevens een voortdurend gebeuren. Elke afronding is een nieuw begin, elke nieuwe geboorte opent een ruimer voortgaan, waarbij op het juiste moment weer een volgende stap zal plaatsvinden. Wanneer wij de betekenis van Kerst zo bekijken, zien wij hierin de markeringspunten die de keerpunten zijn op de weg die wij gaan. Het is een steeds wijkende horizon van verruimende groei.

Uit de oudheid is het gebruik bekend om de inwijdeling die de verscheidene beproevingen volbracht had die doorstaan moeten worden de ronde koek, de witte schijf - symbool van de geestelijke zon in de macro- en de microkosmos - te laten ontvangen. De spirituele groei, de inwijding wordt zichtbaar in de toename van het goddelijk licht, de "Splendor Solis" in de mens. De groei is een voortdurend proces, niet gesitueerd op slechts enkele momenten gedurende de omkeringen in het bestaan door de grote inwijdingen. Wanneer wij het gehele leven als een voortdurende inwijding benaderen, wanneer de kerst-inwijding een mystiek en universeel gegeven is dat permanent op een bepaalde wijze functioneert, dan krijgt de esoterische lering die hierin besloten ligt kracht en inspirerende werking. Wanneer wij treden in de heilige tijd, zoals deze in mysteriën en in ritualen voorkomt, maar die ook in ons bewustzijn die verbinding weergeeft waarbij de scheidswanden van de fysieke wereld verdwijnen en de mystieke realiteit naar voren treedt, is elke handeling een inwijdingshandeling, is elke daad een heilige daad en is het in de Kerst gesymboliseerde proces een universeel en voortdurend proces. Het is de toename van onze zuiverheid en inzicht waardoor het Hoger Zelf zich kan manifesteren. Alle stappen en aanzichten zijn voortdurend aanwezig. In deze machtige stroom vallen dan de bijzondere momenten waar de grote omkering plaatsvindt, waar de overgang is naar de nieuwe orde. De weg van inwijding is een voortdurend proces in het evenwicht van sterven en geboren worden. In het klein bestaat wat in het groot ook is. Zo boven, zo beneden. De voortdurende tred op het pad van het leven, de inwijdingsweg in het klein, en de Initiatie als markering van de volstrekt nieuwe orde. De immer rijzende zon is het machtige symbool en is het teken dat deze realiteit weergeeft.